top of page

SERGE in CONGO: Waar zijn we mee bezig ?!

Een week voor ons debat met de 'Vrienden van Congo' doorgaat, zit Serge beel voor 11.11.11 in DR Congo. Hij ondervindt er aan den lijve hoe een overheid tekort schiet en kleine en grote organisaties de leemtes opvullen. Of dit ook duurzaam is, is zozeer de vraag. Je leest zijn impressies in onderstaand blogartikel...

Kom naar ons debat 'Waar zijn we mee bezig?!' op don 26 februari in ViaVia-Mechelen. Inschrijven kan je via deze link.

Serge Marcel.jpg

Tenke Fungurume, Katanga, Congo.

Enkele zusters in de omgeving van Tenke Fungurume hebben sinds enige tijd wat middelen gekregen om hun onderwijsproject uit te werken. En met succes, honderden leerlingen kregen nieuwe klaslokalen en de kwaliteit van het onderwijs is er sterk op vooruit gegaan. De zusters doen beroep op giften die ze krijgen van wat kleinere ngo’s en 4de pijler organisaties. Maar we zijn hier niet in zomaar een plaats in Congo : we staan op ‘dure grond’, we staan in Tenke Fungurume, de grootste kopermijn van Katanga. Hier is Freeport McRoran actief, een enorm mijnbouwbedrijf. Sinds 2006 hebben ze deze mijn nieuw leven in geblazen : de bevolking van de stad is gegroeid van 40.000 naar 120.000, duizenden mensen werken op het bedrijf en nog eens vele duizenden in de marge ervan, Freeport voert rond de 200.000 ton koper uit en dat leverde de Congolese overheid de laatste 6 jaar een slordige miljard dollar op aan belastinginkomsten. Maar over mijnbouw in Katanga valt veel te zeggen : een groot deel van de lokale bevolking is er niet beter door geworden, er zijn ecologische uitdagingen en mensen worden soms zonder overleg gelokaliseerd. Rond deze problemen werkt 11.11.11 met partners samen. Twee interventies van een totaal andere orde, allebei met hun specifieke uitdagingen.

Kleinere projecten hebben de schoonheid van het snelle en concrete resultaat en vooral, er is heel dikwijls een intensief en oprechte samenwerking met een partner die zeer lokaal het verschil kan maken. Dit levert zichtbaar iets op : nieuwe klaslokalen, beter materiaal voor een ‘centre de santé’ of een verhoging van de inkomsten van een coöperatieve. Al deze kleinere initiatieven samen betekenen heel wat voor vele Congolezen. Hun situatie is er beter op geworden. Deze samenwerkingen vertrouwen vooral op het persoonlijk contact en de kracht van de lokale partners. Voor zover kwalitatief uitgevoerd en opgevolgd kunnen deze projecten duurzaam en waardevol zijn op lokaal niveau.

Er stelt zich bij deze initiatieven een uitdaging op hoger niveau : veel van deze dynamieken bestaan uit substitutie van essentiële dienstverlening die eigenlijk gecoördineerd moet worden door de Congolese overheid. Hoe zwak die overheid ook is, ooit moet die wel haar verantwoordelijkheid opnemen. Daar waar ngo’s en 4de pijlers die dienstverlening opnemen in plaats van de overheid is diezelfde overheid niet altijd sterk genoeg betrokken om op termijn de dienstverlening te blijven garanderen. Zo is de bevolking daar waar 4de pijler en ngo’s projecten hebben afhankelijk geworden van hun aanwezigheid, wat eigenlijk niet de bedoeling kan zijn. Soms laat de overheid het zelfs bewust aan die andere spelers over zodat ze er zelf geen middelen moet aan spenderen, wat tot een impasse kan leiden. De Congolese overheid gebruikt die massale aanwezigheid dus ook wel wat om zelf geen fundamentele verandering te moeten doorvoeren. De lokale dienstverlening kan er beter op worden, maar het land zal er de komende jaren niet op vooruitgaan alleen met dit soort projecten.

Komen we even terug naar Tenke Fungurume. Ik krijg een rondleiding op de mijn site van het bedrijf. Uiteraard probeert het de mooie kant te tonen van hun komst. Over alvast één zaak ben ik het snel eens met het bedrijf : de impact op de omgeving is enorm. Omdat die impact zo groot is hebben enkele Congolese middenveldorganisaties de krachten gebundeld om tegenwicht te kunnen vormen tegenover de bedrijven en de overheid. De belangen van die laatste twee zijn dikwijls manifest anders dan deze van de lokale bevolking. Eén van die organisaties die krachten bundelt is POM (platform van organisaties die rond mijnbouw werken), een partner van 11.11.11. POM begeleidt lokale groepen die getroffen werden door een onrechtvaardige politiek van mijnbedrijven en overheid. Zo ondersteunt ze met haar leden de gemeenschap in Kawama. Het dorp bevindt zich net naast de grote mijn Luiswishi. In 2009 gaf de politie de opdracht om honderden huizen met de grond gelijk te maken, zonder enig overleg met de gemeenschap. Het mijnbedrijf was van mening dat mensen uit het dorp materiaal kwamen stelen in de mijn en zag hen liever verdwijnen. De lokale gemeenschap en POM slaagden erin om het probleem op de agenda te plaatsen (Amnesty bracht een rapport uit) maar er is nog steeds geen vergoeding gekomen voor de getroffenen.

De mijnbouw heeft dus lokaal haar impact (zowel positief als negatief) die aandacht verdient, maar een nog grotere uitdaging ligt hier ook op een hoger niveau. De overheid laat enorme kansen liggen om meer inkomsten te halen uit de mijnbouwactiviteiten, en met de middelen die het krijgt… doet ze ook niet veel spectaculairs. Mijnbouw is miljarden business, het totale budget van de Congolese overheid ligt rond de 9 miljard dollar, 3 à 4 miljard komen van buitenlandse donoren. Mits een goede fiscale politiek zouden daar vlot enkele miljarden uit de mijnbouw kunnen bijkomen. Het is heel belangrijk om de overheid onder druk te blijven zetten om die opportuniteiten te grijpen en afstand te nemen van blijkbaar andere belangen die spelen. Hier hebben lokale organisaties uit de civiele maatschappij een belangrijke rol in te spelen als tegenmacht. Helaas zijn ook zij nog dikwijls slecht georganiseerd en wordt niet altijd efficiënt samengewerkt om sterke standpunten op tafel te leggen en de bevolking te mobiliseren.

Eén zaak lijkt me duidelijk : op lokaal, provinciaal en nationaal niveau heeft het land nood aan een sterkere overheid. En nu net op dat domein wordt weinig vooruitgang geboekt. Daarom moeten we sterker gaan inzetten op het versterken van die overheid. Dit kan door ze beter te betrekken bij de projecten maar ook door haar onder druk te zetten door tegenmachten op te bouwen.

Huis.jpg


Featured Posts
Recent Posts
Search By Tags
Er zijn nog geen tags.
Follow Us
  • Facebook Classic
  • Twitter Classic
  • Google Classic
bottom of page